Μοντέλο πεπτικού συστήματος πάνω σε χαρτόνι

Φτιάχνουμε ένα μοντέλο του πεπτικού συστήματος πάνω σε χαρτόνι Α₄, χρησιμοποιώντας καθημερινά και συνήθη υλικά

Υλικά που χρειαζόμαστε

Χρησιμοποιούμε το εικονιζόμενο μοντέλο του πεπτικού συστήματος εκτυπώνοντας το πάνω σε χαρτί ή χαρτόνι Α4 Μαλλί πλεξίματος (συνθετικό), λεπτό σχοινί ή άλλο αντίστοιχο πλαστικό ή ακόμα και χάρτινο υλικό (διάφορα άλλα τέτοια παρόμοια υλικά Μπαλόνια μικρά (νερόφουσκες), αλλά και μακρουλά μπαλόνια Χαρτόνια Α4 που να τυπώνονται σε inkjet ή laser εκτυπωτή Κόλλες stick ή/και ρευστές Σελοτέιπ ή διάφανη κολλητική ταινία Πιστόλι θερμοσιλικόνης μικρό των 10 W και αντίστοιχες ράβδους σιλικόνης (προαιρετικό)

Τι θα κάνουμε
Εκτυπώνουμε, συνήθως σε εκτυπωτή inkjet και χαρτόνι Α₄ 160 gr/m², τη χαρτονένια βάση για το μοντέλο του πεπτικού συστήματος, που υπάρχει σ' αυτή τη σελίδα και ξεκινάμε μια συζήτηση με τα παιδιά για τα μέρη του και τις διαστάσεις που έχουν. Μπορούμε να προσδιορίσουμε τα μέρη του σε μια κλίμακα 1:10, για τις ανάγκες του μοντέλου πάνω σε χαρτόνι Α₄ και στη συνέχεια να βρούμε τα κατάλληλα υλικά, μέσα από μια διαθέσιμη ποικιλία, η οποία θα υπάρχει πάνω σε κάθε τραπέζι/θρανίο μια ομάδας 2-4 παιδιών, μέσα σε ένα δοχείο/λεκάνη. Δίνουμε έμφαση στην ιδέα του "ενιαίου πεπτικού σωλήνα", όπου τα επιμέρους όργανα (οισοφάγος, στομάχι, έντερο) συνδέονται/ενώνονται μεταξύ τους, καθώς και τα βοηθητικά όργανα που ολοκληρώνουν το πεπτικό σύστημα (πάγκρεας, συκώτι, χολή). Στη συνέχεια, ξεκινάει μια δημιουργική σύνθεση των μερών του πεπτικού συστήματος με τη "συναρμολόγηση των μερών του", χρησιμοποιώντας τα υλικά που επιλέγει κάθε ομάδα παιδιών. Εδώ, ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι βοηθητικός και καταλυτικός, δίνοντας έμφαση στη σχέση μεταξύ "ανάλογου και στόχου" κάθε φορά, π.χ. ποιο υλικό (ή ποια σύνθεση υλικών) θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε για το στόμα, για το στομάχι, για το παχύ έντερο κλπ. (ανάλογο), που να μοιάζει (προσομοιάζει) στο "πραγματικό" (στόχος). Δηλαδή, προσπαθούμε να αποφύγουμε "κακές διασυνδέσεις" των μερών του "ενιαίου πεπτικού σωλήνα", όπως αυτές που παρουσιάζονται στο παράδειγμα (α), στο παράδειγμα (β) και στο παράδειγμα (γ). Δεν ξεχνάμε, όμως, ότι "τα λάθη μας τα παίρνουμε αγκαλιά" και μαθαίνουμε από αυτά.

Ερωτήματα

• Πώς μπορούμε να φτιάξουμε έναν "πεπτικό σωλήνα" που να λειτουργεί ως "μοντέλο του πεπτικού συστήματος";
• Τι υλικά μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για κάθε μέρος του πεπτικού σωλήνα;
• Πώς μπορούμε να επιλέξουμε κατάλληλα υλικά για κάθε μέρος του πεπτικού σωλήνα, τα οποία να μοιάζουν με τα πραγματικά;
• Μπορούμε να κρατήσουμε μια αναλογία μεγέθους για το κάθε μέρος του πεπτικού σωλήνα στο μοντέλο μας; (βοήθεια από αυτόν τον πίνακα)
• Ποια βοηθητικά όργανα μπορούμε να συμπεριλάβουμε στο μοντέλο μας;
• Τί άλλα υλικά και συνδυασμούς υλικών μπορούμε να κάνουμε και να το κάνουμε καλύτερο και πιο πειστικό (δηλαδή, να μοιάζει με το πραγματικό);

Τι συμβαίνει;
Η πέψη είναι η διαδικασία με την οποία μεγάλα αδιάλυτα μόρια τροφής χωρίζονται σε μικρότερα διαλυτά μόρια, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τον οργανισμό. Η πέψη ξεκινά στο στόμα όπου τα τρόφιμα τεμαχίζονται σε μικρότερα κομμάτια καθώς οι άνθρωποι μασούν μέσα στη στοματική κοιλότητα. Η τροφή αναμιγνύεται με σάλιο (σιελογόνοι αδένες), που περιέχει ένα ένζυμο που ονομάζεται αμυλάση. Η αμυλάση αρχίζει να διασπά τους υδατάνθρακες στα τρόφιμα.

Στη συνέχεια, η τροφή περνά προς τα κάτω από το φάρυγγα προς τον οισοφάγο και το στομάχι. Το στομάχι περιέχει οξέα και περισσότερα ένζυμα που διαλύουν την τροφή περαιτέρω. Το στομαχικά οξέα είναι κυρίως υδροχλωρικό οξύ, που εξουδετερώνει τα περισσότερα επιβλαβή βακτήρια και παρέχει το βέλτιστο pH για τα ένζυμα για να λειτουργήσουν. Καθώς η τροφή απελευθερώνεται αργά από το στομάχι προς το λεπτό έντερο, το ήπαρ (συκώτι) προσθέτει αλκαλική χολή στο μείγμα. Αυτό εξουδετερώνει τα οξέα του στομάχου, ώστε να μη βλάψουν το λεπτό έντερο και βοηθά στη διάσπαση των λιπών.

Τα τρία (3) σημαντικότερα ένζυμα παράγονται στο πάγκρεας είναι η αμυλάση, η οποία χρησιμεύει στην πέψη των υδατανθράκων, του άμυλου και του γλυκογόνου, η θρυψίνη που βοηθά στην πέψη των πρωτεϊνών των τροφών και η λιπάση που χρησιμεύει στη διάσπαση των λιπιδίων. Εάν δεν υπήρχαν αυτά τα ένζυμα, οι υδατάνθρακες, οι πρωτεΐνες και τα λιπίδια, δε θα επεξεργάζονταν σωστά και δε θα απορροφούνταν.

Το λεπτό έντερο παράγει ακόμη περισσότερα ένζυμα για να συνεχίσει την πέψη πρωτεϊνών, υδατανθράκων και λιπών. Τα θρεπτικά συστατικά απορροφώνται μέσω των τοιχωμάτων του λεπτού εντέρου και μεταφέρονται στα κύτταρα του σώματος με το αίμα. Στο παχύ έντερο απορροφάται νερό από τα τρόφιμα, και τα άπεπτα τρόφιμα μεταφέρονται στο ορθό ως κόπρανα. Το τελευταίο μέρος του ταξιδιού (ακατέργαστα τρόφιμα) είναι όταν τα κόπρανα βγαίνουν έξω από τον οργανισμό, μέσω του ορθού και του πρωκτού, σε μια τουαλέτα! Οι θρεπτικές ουσίες από τα τρόφιμα που τρώμε απορροφώνται από το λεπτό έντερο και στη συνέχεια το παχύ έντερο απορροφά νερό και άλλα θρεπτικά συστατικά που δεν απορροφώνται από το λεπτό έντερο. Το πεπτικό σύστημα είναι το πιο σημαντικό του ανθρώπινου σώματος. Εάν η λειτουργία του δεν είναι καλή, μπορεί να προκληθούν προβλήματα υγείας και ασθένειες.

Το πεπτικό σύστημα είναι υπεύθυνο για την πέψη των τροφίμων στο σώμα και καθορίζει την καλή λειτουργία του σώματος. Το πεπτικό σύστημα αποτελείται από τον "πεπτικό σωλήνα" και τα άλλα βοηθητικά όργανα για την επεξεργασία του φαγητού και επιτρέπει την απορρόφηση στην κυκλοφορία του αίματος. Έχει επίσης μια δομή που επιτρέπει στα "απόβλητα" της διαδικασίας της πέψης να περάσουν για "εξάλειψη" και να αποβληθούν από τον οργανισμό. Ο "πεπτικός σωλήνας" αποτελείται από το στόμα, τη στοματική κοιλότητα, το φάρυγγα, τον οισοφάγο, το στομάχι, (το δωδεκαδάκτυλο και) το λεπτό έντερο, το παχύ έντερο (και το κόλον) και τελειώνει στο ορθό και τον πρωκτό.

Διδακτική αξιοποίηση

Το "μοντέλο του πεπτικού συστήματος" με απλά & συνήθη υλικά, πάνω σε ένα χαρτόνι Α₄, μπορεί να κατασκευαστεί με τα παιδιά σε ζευγάρια ή/και σε ομάδες των τεσσάρων και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ένα σχέδιο ομαδικής εργασίας ή/και (διαμορφωτικής ή τελικής) αξιολόγησης στην τάξη, στην ενότητα "Πεπτικό σύστημα" της Ε' τάξης [Πεπτικό Σύστημα: Φύλλο Εργασίας 2 & 3].

Δείτε παρακάτω ένα βίντεο με την κατασκευή ενός μοντέλου πεπτικού συστήματος με χαρτόνι

Δείτε ακόμη ένα βίντεο με την κατασκευή ενός (λειτουργικού) μοντέλου πεπτικού συστήματος με απλά υλικά

Δείτε ένα βίντεο για το "ταξίδι της τροφής" μέσα στο ανθρώπινο σώμα

Δείτε ένα βίντεο από τη σειρά "Μιά φορά κι έναν καιρό ήταν η ζωή": 15. Η πέψη