Βιβλία σε ρόδες: Επιστήμη

"Βιβλία σε ρόδες: Επιστήμη" … μια βαλίτσα με βιβλία και υλικά για πειράματα

Τι είναι τα βιβλία σε ρόδες;

Τα ΒΙΒΛΙΑ ΣΕ ΡΟΔΕΣ® είναι ένα πρωτοποριακό πρόγραμμα που φέρνει μικρές, κινητές, θεματικές και δανειστικές βιβλιοθήκες μέσα στις σχολικές τάξεις των δημόσιων δημοτικών σχολείων.

Τα ΒΙΒΛΙΑ ΣΕ ΡΟΔΕΣ® ενθαρρύνουν τα παιδιά να ξεφυλλίσουν, να ακούσουν ή να διαβάσουν τα βιβλία στο σχολείο, να αναγνωρίσουν τις σκέψεις και τα συναισθήματα που τους προκαλούν και να τα μοιραστούν. Τους προσφέρει την επιλογή να δανειστούν βιβλία στο σπίτι και να χαράξουν έτσι την προσωπική τους αναζήτηση, καθώς το ένα βιβλίο τους δημιουργεί το ενδιαφέρον να διαβάσουν το άλλο. Ετσι, σταδιακά αντιλαμβάνονται πως για κάθε θέμα υπάρχουν πολλές προσεγγίσεις και πως ένα βιβλίο μπορεί να γίνει συνοδοιπόρος σε διαφορετικές αναγνωστικές διαδρομές και αναπτύσσουν την κριτική τους σκέψη.

Τα ΒΙΒΛΙΑ ΣΕ ΡΟΔΕΣ® φθάνουν στο σχολείο μέσα σε ένα σάκο με ρόδες, ώστε να μεταφέρονται εύκολα. Σε κάθε θεματικό σάκο συνδυάζονται 25 περίπου βιβλία γνώσεων, μυθοπλασίας, λογοτεχνίας, εικονογραφημένα, που καλύπτουν τρία επίπεδα αναγνωστικής ικανότητας. Παραμένουν στη σχολική τάξη επί τέσσερεις εβδομάδες, ώστε να υπάρχει χρόνος για δανεισμό και για παράλληλες δράσεις όπως εργαστήρια, λέσχη ανάγνωσης, συζητήσεις με συγγραφείς και εικονογράφους, επισκέψεις σε βιβλιοθήκες, εκθέσεις κ.α. Τόσο ο σάκος, όσο και η ιστοσελίδα, περιέχουν προτάσεις αναγνωστικών διαδρομών και δράσεων γύρω από τα βιβλία.

Το πρόγραμμα ΒΙΒΛΙΑ ΣΕ ΡΟΔΕΣ® δημιουργήθηκε το 2012 από τη μη κερδοσκοπική πολιτιστική εταιρεία Η ΠΥΡΝΑ, με τη συνεργασία του Γραφείου Περιβαλλοντικής Aγωγής της Α΄ Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Αθηνών.
Η εφαρμογή του ξεκίνησε από την Αθήνα, με τη συνεργασία της Κεντρικής Βιβλιοθήκης Δήμου Αθηναίων και επεκτάθηκε με μεγάλο δωρητή το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.

Χορηγοί του προγράμματος είναι η Hertz Autohellas για την Κρήτη, το Ίδρυμα Καπετάν Βασίλη για την Δυτική Πελοπόννησο, ο Σύλλογος Προστασίας Κηφισιάς για την Β’ Αθήνας, η Upstream Α.Ε. για την Ανατολική Αττική, ενώ οι αγγλικοί σάκοι δημιουργήθηκαν με την επιστημονική επιμέλεια του BritishCouncil.

Κατά τη σχολική χρονιά 2014 -2015 τα Βιβλία σε Ρόδες ταξίδεψαν σε 700 περίπου σχολεία με 120 σάκους και 3.000 βιβλία, ενώ η σχολική χρονιά 2015 – 2016 ξεκίνησε με 165 σάκους και 4000 βιβλία που καλύπτουν 17 θέματα.

Το πρόγραμμα ΒΙΒΛΙΑ ΣΕ ΡΟΔΕΣ® πραγματοποιείται υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας Έρευνας και Θρησκευμάτων.

Βιβλία σε ρόδες: Επιστήμη

Η αξιοποίηση του θεματικού κατάλογου του σάκου Επιστήμη βασικό στόχο έχει να αγαπήσουν οι μαθητές/τριες τις Φυσικές Επιστήμες και την ενασχόληση μαζί τους και επίσης να βοηθήσει στην κατεύθυνση διαμόρφωσης επιστημονικά εγγράμματων πολιτών.
Αξιοποιώντας κατάλληλα τα βιβλία και τα υλικά που περιέχονται στο σάκο οι μαθητές/τριες, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό μπορούν:

Να αποκτήσουν γνώσεις για φαινόμενα και διαδικασίες που συνδέονται με τον κόσμο της καθημερινής εμπειρίας, που θα τους/τις βοηθήσουν να διαμορφώσουν ερμηνείες των φαινομένων που παρατηρούν γύρω τους, μέσα από μια σταδιακή κατανόηση εννοιών.
Να αποκτήσουν άμεσες και πρακτικο-βιωματικές εμπειρίες σε σχέση με τα φαινόμενα και τους μηχανισμούς του φυσικού κόσμου, μέσα από απλά πειράματα και κατασκευές.
Να αναπτύξουν βασικές δεξιότητες σκέψης και μεθοδολογικές προσεγγίσεις για την επιστημονική πρακτική και τη φύση της επιστήμης και της γνώσης.
Να εξοικειωθούν με επιστημονικές δεξιότητες, όπως: η διατύπωση ερωτημάτων, η παρατήρηση, η πρόβλεψη, η υπόθεση, ο πειραματισμός, η μέτρηση, η επικοινωνία, η ερμηνεία δεδομένων, η εξαγωγή συμπερασμάτων, το επιχείρημα, η μοντελοποίηση και η συνεχής διερεύνηση.
Να «κάνουν επιστήμη» και να μάθουν μέσα από παιχνίδια και ευχάριστες δραστηριότητες, που προκύπτουν από δικά τους ερωτήματα και ενδιαφέροντα, από δικές τους απορίες και ανησυχίες.
Να εξοικειωθούν με τη γλώσσα της επιστήμης και την απλή επιστημονική ορολογία.
Να διαπιστώσουν τη συμβολή των Φυσικών Επιστημών στη βελτίωση της ποιότητας ζωής του ανθρώπου, αλλά και να μάθουν να τοποθετούνται κριτικά απέναντι στις επιστημονικές και τεχνολογικές εφαρμογές για τις θετικές ή αρνητικές επιπτώσεις τους στην ατομική & κοινωνική υγεία, το περιβάλλον και την αειφορία.

Ένας επιπλέον σημαντικός στόχος που τα τελευταία χρόνια έχει εισαχθεί στα περισσότερα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών παγκοσμίως είναι αυτός της επαφής των μαθητών μέσω της διδασκαλίας των Φυσικών Επιστημών με την «εικόνα» των Φυσικών Επιστημών ή όπως έχει διεθνώς καθιερωθεί ως ορολογία με τη φύση των Φυσικών Επιστημών (Nature of Science). Για παράδειγμα, είναι σημαντικό να αναδεικνύεται στις συζητήσεις που αφορούν την επιστημονική γνώση ότι, παρόλο που χαρακτηρίζεται από διάρκεια έχει ένα προσωρινό, μη βέβαιο χαρακτήρα και προκύπτει μέσα από εικασίες και τεκμηρίωση ισχυρισμών με επιχειρήματα. Όπως, επίσης, να αναδεικνύονται οι τρόποι και οι μέθοδοι που επιστήμονες χρησιμοποιούν για την ανάπτυξη της επιστημονικής γνώσης, όπως και η φύση των επιστημονικών διαδικασιών (η φύση της παρατήρησης, η φύση της μέτρησης, κλπ.). Σε μία τέτοια προσέγγιση υπάρχει στο υλικό του σάκου η δραστηριότητα με τα «Μυστηριώδη κουτιά», μαζί με το βοηθητικό-υποστηρικτικό υλικό για τη διεξαγωγή της με τα παιδιά στην τάξη.
Στο σάκο περιλαμβάνονται ποικιλία βιβλίων και υλικών (καθώς επίσης και άλλα απλά και συνήθη υλικά, ανακυκλώσιμα ή/και δεύτερης χρήσης, που βρίσκουμε τριγύρω στο σπίτι), τα οποία μπορούν να αξιοποιηθούν με πολλούς τρόπους, όπως:

Διασύνδεση με πειράματα, διερευνήσεις, σχέδια εργασίας (projects) και απλές κατασκευές
Παραδείγματα: Για πειράματα, διερευνήσεις, κατασκευές και παιχνίδια που σχετίζονται με τον ηλεκτρισμό, τα ηλεκτρικά κυκλώματα, τους μαγνήτες και τον ηλεκτρομαγνητισμό, θα μπορούσατε να κοιτάξετε την αντίστοιχη ενότητα στο βιβλίο «365 Πειράματα: Ένα για κάθε μέρα», με τίτλο «ηλεκτρισμός και μαγνητισμός» σσ. 177-192 και να κάνετε στην τάξη πολλές από τις δραστηριότητες που προτείνονται, χρησιμοποιώντας και τα βασικά υλικά που υπάρχουν στο κουτί (π.χ. λαμπάκια, μαγνήτες, μανταλάκια). Μπορείτε να διαβάσετε από το βιβλίο «Εκρηκτική Φυσική» θέματα όπως: «γιατί τα μπαλόνια κολλάνε στον τοίχο;» (σσ. 58-59), «πειράματα που σοκάρουν!» (σσ. 60-61) και «πώς δουλεύουν οι μαγνήτες;» (σσ. 61-62). Να δείτε, ακόμα, ερωτήματα και να σκεφτείτε απαντήσεις για τον «ηλεκτρισμό και το μαγνητισμό» από το βιβλίο «Ο θείος Αλβέρτος σας απαντά: 100 ½ επιστημονικές ερωτήσεις από παιδιά με τις απαντήσεις τους» (σσ. 136-141).
Μπορείτε επίσης να κατασκευάσετε αλουμινοκαλώδια και να κάνετε μια σειρά από πειράματα, παιχνίδια και κατασκευές. Θα χρειαστείτε επιπλέον μπαταρίες (κατά προτίμηση πλακέ των 4,5 Volt) και υλικά γραφείου όπως συνδετήρες, χαρτόνι, σελοτέιπ, αλουμινοταινία κλπ. Μπορείτε να φτιάξετε φωτεινούς παντογνώστες, φακούς και άλλα παιχνίδια. Επιπλέον, μπορείτε να τα παρουσιάστε τις κατασκευές σας σε μια εκδήλωση του σχολείου ή σε ένα «πανηγύρι της επιστήμης» στο τέλος της χρονιάς.

Επιστημονικοί γρίφοι και σημαντικά ερωτήματα
Παραδείγματα: Έχεις χαθεί μέσα στην έρημο και πρέπει για να επιβιώσεις, να βρεις νερό να ξεδιψάσεις γιατί το παγούρι σου αδειάζει και η όαση βρίσκεται μακριά. Τι μπορείς να κάνεις για να έχεις νερό σε μια τέτοια περίπτωση; Έχεις μαζί σου μια νάιλον σακούλα ή ένα κομμάτι διάφανο πλαστικό και το ποτηράκι από το παγούρι σου. Έχετε καμιά ιδέα για το τι μπορείτε να κάνετε; Αφού σκεφτείτε και συζητήσετε τις ιδέες σας στην τάξη, ρίξτε μια ματιά στη δραστηριότητα «νερό στην έρημο;» από το βιβλίο «365 Πειράματα: Ένα για κάθε μέρα», σ. 172. Μπορείτε να ελέγξετε αν αυτή η ιδέα δουλεύει; Αν δεν έχετε χώμα στην αυλή για να δοκιμάσετε, μπορείτε να σκεφτείτε άλλους τρόπους για να ελέγξετε την ιδέα σας; Τι υλικά θα χρειαστείτε για να ελέγξετε τις ιδέες σας;
Και τώρα κάτι πιο δύσκολο! Αν το μόνο νερό που είχατε ήταν αλμυρό, ή θαλασσινό ακόμα, τι θα μπορούσατε να κάνετε για να το πιείτε; Ποιες είναι οι ιδέες σας; Ίσως η λύση του προηγούμενου γρίφου να σας βοηθήσει να σκεφτείτε πάρα πέρα. Αν πάλι όχι, ρίξτε μια ματιά στο σχέδιο εργασίας (project) «ηλιακή αφαλάτωση» στο βιβλίο «Πειράματα για μικρούς επιστήμονες», σσ. 110-111. Ελέγξτε την ιδέα αυτή να δείτε αν δουλεύει τελικά. Έχετε εσείς να προτείνετε κάποιο επόμενο γρίφο;

Υλοποίηση-παρουσίαση πειραμάτων/απλών κατασκευών στην τάξη
Παραδείγματα: Ξεκινήστε από το βιβλίο «365 Πειράματα: Ένα για κάθε μέρα», σ. 40, πείραμα: «Ο αποσυντεθειμένος μαρκαδόρος» για να δείτε πώς αλλάζουν χρώματα οι βούλες του μαρκαδόρου πάνω στο χαρτί. Ή ακόμα, από το ίδιο βιβλίο, σ. 38, πείραμα: «Η σβούρα των χρωμάτων», το οποίο θα μπορούσατε να συνδυάσετε με τη σελίδα του wiki του Εργαστηρίου Φυσικών Επιστημών «Ο δίσκος του Νεύτωνα, ο αυθεντικός», αλλά και με τις ιδέες για «σούπερ σβούρα» από το βιβλίο «Πειράματα για μικρούς επιστήμονες», σσ. 56-58. Τελικά, με πόσους τρόπους μπορούμε να κάνουμε τη σβούρα των χρωμάτων να γυρίζει; Τι συμβαίνει και γιατί; Μήπως θα μπορούσατε να “πάρετε βοήθεια” από το βιβλίο «Εκρηκτική Φυσική», σσ. 78-79, μέσα από πληροφορίες για την ερώτηση «τι χρώμα έχει το φως;» και να διερευνήσετε τη σχέση που έχει ο Νεύτωνας με το φως και τα χρώματα; Μπορείτε ακόμα να διαβάσετε για το «φως» από το βιβλίο «Ο θείος Αλβέρτος σας απαντά: 100 ½ επιστημονικές ερωτήσεις από παιδιά με τις απαντήσεις τους», σσ. 142-152. Αν πάλι τύχει και περάσετε από την κουζίνα σας, είναι ευκαιρία να πειραματιστείτε με την ιδέα των «ντετέκτιβ των χρωμάτων», που θα βρείτε στο βιβλίο «Πειράματα στην κουζίνα», σ. 40 … και φυσικά τα πειράματα πάντα συνεχίζονται. Έχετε να προτείνετε ένα δικό σας σχετικό πείραμα;

Υλοποίηση-παρουσίαση πειραμάτων σε άλλες τάξεις του σχολείου
Παραδείγματα: Σε συνέχεια της σβούρας των χρωμάτων, μπορείτε να φτιάξετε μια σβούρα με ένα συγκεκριμένο χάρτινο μοτίβο, που αν και φαίνεται ασπρόμαυρη και δεν έχει χρώματα, εντούτοις όταν σβουρίζει (με διάφορους τρόπους που έχετε ήδη σκεφτεί), περιέργως βλέπουμε να εμφανίζει χρώματα! Πώς γίνεται αυτό; Είναι μαγεία ή είναι επιστήμη; Δείτε τις σελίδες 64-65 από το ομώνυμο βιβλίο και καταπλήξτε τους συμμαθητές και τις συμμαθήτριες σας. Κάντε ακόμα “επιστημονικά ταχυδακτυλουργικά” με «μπαλόνια στο σουβλάκι» όπως θα τα βρείτε στη σ. 30 του ίδιου βιβλίου και προσκαλέστε παιδιά από άλλες τάξεις να κάνουν κι εκείνα «σουβλιστά μπαλόνια» και να δοκιμάσουν κι άλλα “επιστημονικά μαγικά” που θα προτείνετε.

Μαγνητοσκόπηση πειραμάτων και ανέβασμα σε κανάλι του YouTube
Παραδείγματα: Στο βιβλίο «365 Πειράματα: Ένα για κάθε μέρα», στη σ. 99, θα βρείτε το πείραμα για την «κόμπρα που χορεύει», το οποίο καλύτερα να κάνετε χρησιμοποιώντας κεράκια ρεσώ ως πηγή θερμότητας και όχι ηλεκτρική θερμαινόμενη εστία που προτείνεται (πρβλ. επίσης «κανόνες ασφαλείας υλικών και πειραμάτων»). Δείτε επίσης το βιντεάκι που υπάρχει στη σχετική σελίδα του wiki «τα φιδάκια της θερμότητας». Για να πάρετε ιδέες, δείτε ακόμα ένα σχετικό βιντεάκι για το «καρουζέλ της θερμότητας» στην αντίστοιχη σελίδα. Παρόμοια βιντεάκια για εφαρμογές των ανοδικών ρευμάτων θερμού αέρα με παιχνίδια και κατασκευές, υπάρχουν και στις σελίδες «ο έλικας της θερμότητας» και «η βάρκα της θερμότητας».

Φωτογράφιση πειραμάτων
Παράδειγμα: Στο βιβλίο «Δεν είναι μαγεία είναι επιστήμη» στη σ. 62, δείτε την κατασκευή με τίτλο «κάτι τρέχει» και φτιάξτε περισσότερα τέτοια καρτούν-κινούμενα σχέδια χρησιμοποιώντας τα μοτίβα που θα βρείτε σε αντίστοιχη σελίδα του wiki ή ακόμα ζωγραφίστε δικά σας. Βγάλτε φωτογραφίες με τις κατασκευές σας και προσπαθήστε να πιάσετε σε εικόνα τη στιγμή που εναλλάσσονται τα σκίτσα και φαίνεται η κίνησή τους. Μπορείτε επιπλέον να φτιάξετε αρχεία κινούμενης εικόνας.gif ή ακόμα και μικρά βιντεάκια με φωτογραφίες.

Υλοποίηση μικρών σχεδίων εργασίας (projects)
Παραδείγματα: Ξεκινώντας από την απλή κατασκευή «ηλιακού φούρνου» με ένα κουτί πίτσας που υπάρχει στο βιβλίο «Πειράματα για μικρούς επιστήμονες», σσ. 117-119, μπορείτε να φτιάξετε και έναν καλύτερο, πιο αποδοτικό ηλιακό φούρνο, πάνω στην ίδια ιδέα, συνδυάζοντας δύο κουτιά πίτσας. Αν θέλετε να προχωρήσετε πιο πέρα και να κατασκευάσετε ένα ηλιακό φούρνο από 2 χαρτόκουτες με καλύτερη μόνωση, για «ηλιομαγειρέματα γεμάτα απολύσεις», μπορείτε να πάρετε ιδέες από αντίστοιχες προτεινόμενες κατασκευές (πρβλ. ηλιακός φούρνος με δύο χαρτόκουτες και καπάκι και ηλιακός φούρνος με δύο χαρτόκουτες χωρίς καπάκι). Αν πάλι σας ενθουσιάζει η ιδέα «μάγειρας από ανάκλαση» που είδατε στο βιβλίο «365 Πειράματα: Ένα για κάθε μέρα», στη σ. 43 και θέλετε να φτιάξετε ένα ανοιχτό ηλιακό φούρνο με πλαίσια ανακλαστήρων για να μαγειρέψετε φαγητό, κέικ και κουλουράκια, τότε δεν έχετε παρά να κοιτάξετε τα σχέδια από αντίστοιχες προτεινόμενες κατασκευές (π.χ. ένα ανοιχτό ηλιακό φούρνο από μια σχισμένη χαρτόκουτα ή ακόμα ένα λίγο πιο σταθερό ανοιχτό ηλιακό φούρνο μέσα σε χαρτόκουτα).

Διασύνδεση των βιβλίων του σάκου με τα σχολικά εγχειρίδια και προεκτάσεις αυτών
Παράδειγμα: Ξεκινώντας από την ενότητα της θερμότητας στη Στ’ τάξης σχολικού εγχειριδίου «Ερευνώ και Ανακαλύπτω» και συγκεκριμένα στη «διάδοση της θερμότητας με αγωγή», θα μπορούσατε να κάνετε επιπλέον ομαδικές διερευνήσεις με την ιδέα που περιγράφεται στο βιβλίο «Πειράματα για μικρούς επιστήμονες», σσ. 126-127 και έχει τίτλο «ο πόλεμος των βάζων». Όποια ομάδα καταφέρει να φτιάξει το καλύτερα θερμομονωμένο βάζο, το οποίο θα κρατήσει το «παγωμένο νερό» στην πιο χαμηλή θερμοκρασία για συγκεκριμένο χρόνο που θα συμφωνηθεί (π.χ. μισή ώρα), κερδίζει ό,τι έχει αποφασίσει η τάξη. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τα θερμόμετρα που υπάρχουν στο κουτί και υλικά που θα φέρουν τα παιδιά από το σπίτι, τα οποία είτε προτείνονται από το συγκεκριμένο βιβλίο, είτε όχι. Η ομάδα με την πιο πρωτότυπη και αποδοτική ιδέα θα πρέπει να δώσει και μια ερμηνεία στο γιατί τελικά η ιδέα της ήταν η καλύτερη. Φυσικά, στη συζήτηση και στην αναζήτηση τεκμηρίων και επιχειρημάτων συμμετέχει όλη η τάξη.

Παρουσίαση επιστημόνων, του έργου τους, των πειραμάτων τους - Ιστορία της Επιστήμης (Από το τότε στο τώρα)
Παραδείγματα: Ξεκινώντας από το παραπάνω απόσπασμα του βιβλίου, μπορείτε να κατασκευάσετε μια «σπιτική πυξίδα» με οδηγίες που θα βρείτε στο βιβλίο «Πειράματα για μικρούς επιστήμονες», σσ. 34-35. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τους μεγάλους ραβδόμορφους μαγνήτες ή και τους μικρούς κυκλικούς για να μαγνητίσετε τη βελόνα. Προσοχή, μην σας πέσουν κάτω οι μαγνήτες, διότι είναι φτιαγμένοι από φερρίτη, ένα υλικό που μοιάζει με κεραμικό και σπάνε εύκολα.
Στη συνέχεια συνδέετε ένα καλώδιο (ή/και αλουμινοκαλώδιο) με μια μπαταρία πλακέ των 4,5 Volt και το περνάτε πάνω από τη μαγνητισμένη βελόνα που «έχει ηρεμήσει» στη μέση του ποτηριού ή μικρού μπολ με νερό, όπου και επιπλέει. Τι παρατηρείτε; Συμβαίνει κάτι στη μαγνητισμένη βελόνα; Διαβάστε ακόμα για το «πείραμα του Έρστεντ» στην ενότητα «Ο ηλεκτρισμός συναντά τον μαγνητισμό» από το βιβλίο «Ηλεκτρισμός: Από το κεχριμπάρι του Θαλή έως τα υπεραγώγιμα υλικά», σσ. 14-19. Μπορείτε να εξηγήσετε γιατί γυρίζει, στρέφεται με τέτοιο τρόπο η μαγνητισμένη βελόνα; Αν όχι, μην ανησυχείτε, διότι πήρε αρκετά χρόνια και στους επιστήμονες για να δώσουν μια εξήγηση σ’ αυτό το φαινόμενο και επίσης πέρασαν μέσα από αρκετές διαμάχες. Στις 3 Σεπτεμβρίου του 1821 ο Michael Faraday κατάφερε να δώσει την εξήγηση ότι μέσα στο καλώδιο που περνά ηλεκτρικό ρεύμα δημιουργούνται «κυκλικές δυνάμεις» και αυτή είναι η αιτία που η μαγνητική/μαγνητισμένη βελόνα στρέφεται άλλοτε προς τα δεξιά και άλλοτε προς τα αριστερά, ανάλογα με τον τρόπο που περνά το ηλεκτρικό ρεύμα μέσα στο καλώδιο. Το απέδειξε αυτό καταφέρνοντας να περιστρέψει ένα καλώδιο, που περνούσε μέσα του ηλεκτρικό ρεύμα, γύρω από ένα μαγνήτη που ήταν βυθισμένος μέσα στο αγώγιμο υγρό μέταλλο που λέγεται υδράργυρος. Ήταν ο περίφημος «ηλεκτρομαγνητικός στροφέας» του Faraday, κατά μία έννοια το πρώτο ηλεκτρικό μοτέρ που φτιάχτηκε ποτέ. Μπορείτε κι εσείς να χρησιμοποιήσετε αλουμινοκαλώδια, ραβδόμορφους μαγνήτες από το κουτί της βαλίτσας, αλατόνερο (αντί για τον επικίνδυνο και απαγορευμένο πια για πειράματα στο σχολείο, υδράργυρο) και μπαταρίες πλακέ των 4,5 Volt για να (ανα)κατασκευάσετε το πρώτο ηλεκτρικό μοτέρ με απλά υλικά.

«Πανηγύρι της επιστήμης» με την ολοκλήρωση της μελέτης του σάκου ή στο τέλος της σχολικής χρονιάς
Παράδειγμα: Ένα θεματικό πανηγύρι επιστήμης για τον «Ουρανό με τ’ άστρα», με ιδέες από το ομώνυμο βιβλίο που υπάρχει στο σάκο και κατασκευές, σχέδια εργασίας, αφίσες, εικόνες κλπ. για το ηλιακό σύστημα, τους πλανήτες και τ’ αστέρια (πρβλ. για παράδειγμα, το 1^ο Πανηγύρι της Επιστήμης από το Εργαστήριο ΦΕ με θέμα "Ένα ταξίδι στη γειτονιά του Ήλιου")

Μερικές σκέψεις ακόμα
Οι προτάσεις πειραμάτων, διερευνήσεων, κατασκευών, σχεδίων εργασίας κλπ. που αναφέρονται παραπάνω είναι ενδεικτικές και αποτελούν μια μικρή ομάδα ενός ευρύτερου συνόλου διασυνδέσεων, τις οποίες θα μπορούσαμε να διαμορφώσουμε παίρνοντας ερεθίσματα και αφορμές από τα διαθέσιμα βιβλία του σάκου. Η συμμετοχή των παιδιών και των εκπαιδευτικών σε μια τέτοια δυναμική διαδικασία ανάπτυξης ιδεών, προτάσεων, περιεχομένου κλπ. είναι σημαντική και προϋποθέτει την ανταλλαγή απόψεων μέσα σε μια ευρύτερη κοινότητα που μαθαίνει να αλληλεπιδρά και να αλληλοϋποστηρίζεται.
Αισιοδοξούμε ότι με την επαφή που θα έχουμε μαζί σας μέσα από e-mail (moc.liamg|ecneics.sedoresailbib#moc.liamg|ecneics.sedoresailbib), μέσα από τηλεδιασκέψεις με Skype (όποτε είναι αυτό εφικτό) και με μια συνεχιζόμενη υποστήριξη των δράσεων του σάκου μέσα από τις σελίδες του wiki του Εργαστηρίου Φυσικών Επιστημών στο 9ο Δημοτικό Σχολείο Ρεθύμνου, θα καταφέρουμε να έχουμε συνέργεια προς μια τέτοια κατεύθυνση. Συγκεκριμένα, επιπλέον ιδέες διασύνδεσης και χρήσης των βιβλίων με πειράματα, κατασκευές, διερευνήσεις κλπ., θα αναρτώνται σε ειδική σελίδα στο wiki. Επίσης, οι δικές σας εφαρμογές στην τάξη, αλλά και οι ιδέες για τη χρήση των βιβλίων και του υλικού θα αναρτώνται σε μία αντίστοιχη σελίδα. Φυσικά, μπορούμε απλά να παραπέμψουμε στα δικά σας blogs, ιστοσελίδες κλπ., οπουδήποτε, δηλαδή, επιλέγετε εσείς να αναρτήσετε τις δουλειές σας και ακόμα να τα διασυνδέουμε και να παρουσιάζονται στην επίσημη ιστοσελίδα των «Βιβλίων σε ρόδες» ή στο επίσημο blog.

Διαχείριση Υλικών και Κανόνες Ασφάλειας
Για τα πειράματα, τις διερευνήσεις και τις κατασκευές που παρουσιάζονται μέσα στις σελίδες των βιβλίων χρησιμοποιούνται κυρίως απλά και συνήθη υλικά, χαμηλού κόστους ή/και ανακυκλώσιμα υλικά που επαναχρησιμοποιούνται. Παρ’ όλα αυτά, όμως, είναι καλό να έχουμε κατά νου στοιχειώδεις κανόνες ασφάλειας και διαχείρισης των υλικών.

Ο γενικός κανόνας, από τη σκοπιά των εκπαιδευτικών, είναι ότι αν κατά το σχεδιασμό δράσεων και πειραμάτων διαπιστώνουμε ότι η χρήση υλικών (ή συσκευών) θα μπορούσε να είναι επικίνδυνη για τα παιδιά ή θα μπορούσε να προκαλέσει ατύχημα από απροσεξία ή/και από έλλειψη εξοικείωσης, καλό θα είναι να αποφεύγονται αυτά τα υλικά ή να αντικαθιστώνται από άλλα. Π.χ. αποφεύγουμε τη χρήση ηλεκτρικών εστιών και καμινέτων (ειδικά από τα παιδιά) και τα αντικαθιστούμε με βραστήρες για θέρμανση νερού και κεράκια ρεσώ (πάλι με προσοχή) για πειράματα θερμότητας. Αποφεύγουμε κοπίδια και αιχμηρά αντικείμενα, ειδικά αν τα παιδιά δεν είναι εξοικειωμένα μαζί τους και κόβουμε με ψαλίδια ή φροντίζουμε εμείς να προετοιμάζουμε, σε κάποιο βαθμό, τα υλικά που θα χρειαστούμε (π.χ. ανοίγουμε τρύπες σε πλαστικά ποτηράκια, κόβουμε πλαστικά μπουκάλια κλπ.)
Τα παιδιά μοιράζονται, μαζεύουν και διαχειρίζονται με τάξη τα υλικά τους, τόσο αυτά που περιλαμβάνονται στο κουτί, όσο κι εκείνα που θα φέρουν από το σπίτι ή θα χρειαστεί να προμηθευτούν. Είναι σημαντικό να αναλαμβάνουν την ευθύνη της διαχείρισης των υλικών τους και σταδιακά να αποκτούν μια εσωτερική δέσμευση φροντίδας και πειθαρχίας, καθώς και μια αίσθηση εξοικονόμησης και καλής χρήσης.
Είναι σημαντικό τα παιδιά να δουλεύουν σε ομάδες και να διαχειρίζονται τα υλικά τους ομαδικά, να τα βρίσκουν, να τα αποθηκεύουν και να τα χρησιμοποιούν. Συχνά, μέσα από τέτοιες διαδικασίες χτίζονται σχέσεις εμπιστοσύνης και προκύπτουν ιδέες διερεύνησης, με στοχασμούς και αναστοχασμούς μέσα στην πράξη και πάνω στην πράξη. Η επινόηση χρήσης απλών ή και ακόμα απλούστερων υλικών για ένα πείραμα ή μια κατασκευή, είναι ουσιώδης νοητική άσκηση και το ομαδικό πνεύμα πλεονεκτεί και ενισχύει το συλλογικό χαρακτήρα της αναζήτησης ή της διερεύνησης.

	Την επιλογή των βιβλίων, των υλικών και την υποστήριξη της «Βαλίτσας σε ρόδες: Επιστήμη» επιμελούνται από κοινού ο Νεκτάριος Τσαγλιώτης & ο Παναγιώτης Πήλιουρας

Δείτε παρακάτω και κατεβάστε στον υπολογιστή σας, το κείμενο με τις ιδέες για τη χρήση των βιβλίων και του υλικού στην τάξη, καθώς επίσης και το κείμενο για τους γονείς


Προτάσεις για χρήση των "Βιβλίων σε Ρόδες: Επιστήμη"	Κείμενο για τους γονείς για τα "Βιβλία σε ρόδες: Επιστήμη"

Βιβλία σε ρόδες: Επιστήμη - Ο Κατάλογος των 10 βιβλίων

Borg, Janet [Μετάφραση: Χάρης Παυλίδης] (2003). Ο ουρανός με τ' άστρα: Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο. ISBN: 9607846370 (σελ. 46).
Buttitta, Hope [Μετάφραση: Νίκος Γάσπαρης] (2012). Δεν είναι μαγεία, είναι επιστήμη: Εκδόσεις Πατάκη, ISBN: 9789601627601 (σελ. 80).
Hammond, Richard [Μετάφραση: Γιώργος Σαρρής] (2010). Εκρηκτική Φυσική: Εκδόσεις Polaris, ISBN: 9789606829222 (σελ.96).
Harris, Joe & Noonan, Samantha [Μετάφραση: Τατιάνα-Μαρίνα Ραπακούλια] (2013). Πειράματα για μικρούς επιστήμονες: Εκδόσεις Susaeta, ISBN: 9789605022372 (σελ. 128).
Hawking, Lucy & Hawking, Stephen [Μετάφραση: Μαρία Παππά] (2008). Το μυστικό κλειδί του Τζορτζ για το σύμπαν: Εκδόσεις Λιβάνη. ISBN: 9789601417035 (σελ. 343).
Maynard, Chris [Μετάφραση: Παρασκευή Αυγουστίνου] (2006). Πειράματα στην κουζίνα: Εκδόσεις Σαββάλα, ISBN: 9604239295 (σελ. 40).
Russell, Stannard [Μετάφραση: Αθηνά Τσαγκογέωργα] (1999). Ο Θείος Αλβέρτος σάς απαντά: 100½ ερωτήσεις παιδιών και οι απαντήσεις τους: Εκδόσεις Κάτοπτρο, ISBN: 9789607778024 (σελ. 205).
Scieszka, Jon [Μετάφραση: Ευγενία Κολυδά] (2016). Φρανκ Αϊνστάιν και το ηλεκτρο-δάχτυλο: Εκδόσεις: ΜΙΝΩΑΣ, ISBN: 9786180205220 (σελ 177).
Van Saan, Anita [Μετάφραση: Αρετή Κοντογιώργη] (2011). 365 πειράματα, ένα για κάθε μέρα. Εκδόσεις Πατάκης, ISBN: 9789601619583 (σελ. 248).
Woodford, Chris [Μετάφραση: Νίκος Κοντιζάς] (2005). Ηλεκτρισμός: Από το κεχριμπάρι του Θαλή έως τα υπεραγώγιμα υλικά: Εκδόσεις Σαββάλας, ISBN: 9789604235988. (σελ. 40).